خبرگزاری رویترز در گزارشی از پایان مذاکرات هسته‌ای در وین نوشت: مذاکرات بین ایران و چند قدرت جهانی بر سر موضوع برنامۀ هسته ای ایران برای یک دورۀ هفت ماهه دیگر تمدید شد و همین مسئله منتقدان داخلی دو طرف در واشنگتن و تهران را در بی نتیجه دانستن ادامۀ مذاکرات جسورتر کرد. پس از ناکامی در رسیدن به توافقی که در آن برنامه هسته ای ایران محدود و در عوض تحریم های سخت اقتصادی به رهبری ایالات متحده برداشته شود، دو طرف روز دوشنبه توافق کردند که دوباره ضرب الاجل توافق را تا ژوئیه (تیر ماه)آینده تمدید کنند.
ایران به اصطلاح با گروه ۱+۵ در حال مذاکره است یعنی با ۵ کشور اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، به علاوه آلمان، اما با توجه به نقش تندروها در کنگره و در حاکمیت ایران می توان گفت مذاکره در واقع بین ۲+۱+۵ در جریان است. حتی قبل از اینکه جوهر توافقنامۀ تمدید مهلت مذاکرات در وین خشک شود، شکاکان در واشنگتن خواستار وضع تحریم های جدید برای اعمال فشار بر حاکمان ایران شدند. کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل ، که از دیر باز یکی از گروه های لابی موثر در واشنگتن محسوب می شود، از کنگره خواست تا تحریم هایی علیه ایران وضع شود.
و گفته شد ” اکنون باید کنگره وارد عمل شده تا این پیام روشن را به ایران بدهد که صبر ایالات متحده بی حد و حصر نیست و نباید به ایران اجازه دستیابی به قابلیت داشتن سلاح های هسته ای داده شود.” سناتور رابرت منندز ، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا از حزب دموکرات اوباما، که تقریبا مخالف وضع تحریم های جدید فوری است، گفت: “چرخه مذاکره و تمدید، همراه با حذف برخی تحریم های ایران موفق نبوده است.”
تحریم های جدید چالشی برای پرزیدنت اوباما است، که اعلام کرده است احتمالاً آنها را وتو خواهد کرد. حسن روحانی، که سال گذشته با وعدۀ بهبود بخشیدن به معیشت ایرانیان انتخاب شد، نیز تحت فشار است. روزنامه ها در تهران در توصیف نتیجۀ نشست وین با تیتر “هیچ” این خبر ناامید کننده که تحریم ها علیه بخش بانکداری و نفت ایران همچنان باقی خواهد ماند ، را بازتاب دادند.
نگرانی از پشت سر
روز دوشنبه وزیر امور خارجه آمریکا جان کری در یک جلسه مطبوعاتی گفت: “در مذاکرات وین پیشرفت واقعی و قابل توجهی داشتیم” اما وی توضیح بیشتری در این مورد نداد. او با نگاهی به آینده گفت : “قرار نیست با این تمدید، مذاکرات به طور ناگهانی ساده تر شوند، آنها دشوار هستند و بوده اند و خواهند بود. ” غرب خواستار محدودیت های شدید در سانتریفیوژ های غنی سازی و سایر امور هسته ای ایران در مقابل لغو تدریجی تحریم هاست. اما ایران خواستار خاتمۀ فوری همه تحریم ها در یک توافق نسبتا سریع، و حفظ قابلیت غنی سازی در حد قابل توجهی است.
در دو روز مذاکرات پشت درهای بسته و گاهی اوقات فشرده، در اواسط ماه نوامبر در محلی در نزدیکی مسقط، پایتخت عمان، کری و هیئت همراهش به همتای ایرانیش امتیازی پیشنهاد کرد مبنی بر اینکه: ایران می تواند بجای ۱۵۰۰ سانتریفیوژ که قبلاً پیشناد شده ۴۵۰۰ سانتریفیوژ را بکار بیندازد. ظاهرا این پیشنهاد موفق به شکستن بن بست نشد، چرا که به نظر می رسید که آیت الله علی خامنه ای راه گریز کمی در اختیار مذاکره کنندگان تهران گذاشته است. در مسائل امنیتی حرف آخر را رهبر ایران می زند.
یک دیپلمات ارشد غربی پس از مذاکرات عمان گفت: ” تیم مذاکره کننده خواهان رسیدن به توافق است، اما آنها با عناصری که اجازه می دهد به توافق دست یابیم بر سر میز مذاکره حاضر نشده اند.”
در حالی که روحانی و وزیر خارجه اش محمد جواد ظریف می بایست به نظرات آیت الله خامنه ای و سپاه پاسداران قدرتمند ایران در مورد مذاکرات توجه داشته باشند، کری نگران کنگره بود که در آن شک و تردید در باره باز شدن فضای دیپلماتیک با ایران توسط اوباما عمیقتر می شود.
آیا بافته ها پنبه می‌شوند؟
این واقعیت که جمهوری خواهان مخالف پس از انتخابات میان دوره ای این ماه، در ژانویه کنترل هر دو مجلس کنگره را بدست خواهند گرفت از نظر ایرانیان دور نمانده است و در این مورد پچ پچ هایی در راهرو های هر دو نشست دو مسقط و وین شنیده می شد. به گفتۀ یکی از دستیاران جان کری، وزیر خارجۀ آمریکا در طول مدت این سفر ۱۰ بار با قانونگذاران ایالات متحده تلفنی تماس گرفته است و چنانکه یکی از اعضای کمیتۀ روابط خارجی سنا می گوید در یکی از این تماس ها کری با سناتور باب کورکر، عضو برجستۀ جمهوری خواهان در این کمیته، صحبت کرده است.
کورکر روز دوشنبه در اظهاراتی گفت که او ادامه مذاکرات را بر توافق بد ترجیح می دهد. اما افزود کنگره باید گزینه هایی، از ��مله تحریم های شدیدتر ، را برای وضعیتی که مذاکرات به شکست منتهی شود آماده کند. مقامات ایالات متحده می گویند علیرغم فشارهای داخلی و خارجی، احتمال تمدید مذاکرات حتی پس از ماه ژوئیه آینده نیز بعید نیست. یک خانم در هیئت همراه کری، که به تازگی مشغول بافتن شال گردن شده بود، با توجه به اینکه بافتنی اش در طول مدت سفر بیش از حد بزرگ شده، تصمیم گرفت آنرا کاملاً باز کند و دوباره ببافد. این مشاور گفت که این شال تمام نشدنی می تواند کنایه ای از دیپلماسی هسته ای با ایران باشد. تا زمانی که تیم کری برای ترک وین سوار هواپیما شد، شال هنوز تمام نشده بود.